ऍसिडिटी, बद्धकोष्टता व तणाव कमी करण्यासाठी प्रभावी आसन वज्रासन

ऍसिडिटी, बद्धकोष्टता व तणाव कमी करण्यासाठी प्रभावी आसन वज्रासन

         योग ही भारताची प्राचीन आरोग्यपरंपरा आहे. मानसिक व शारीरिक आरोग्य टिकवून ठेवण्यासाठी योगासने महत्त्वाची मानली जातात. अशाच आसनांमध्ये वज्रासन हे एक विशेष आसन आहे. बहुतेक आसने पोट रिकामे असताना केली जातात, मात्र वज्रासनाचे वैशिष्ट्य म्हणजे हे जेवणानंतरही करता येते. त्यामुळे ते "डायजेशन आसन" म्हणूनही ओळखले जाते.

वज्रासन म्हणजे काय?

‘वज्र’ हा संस्कृत शब्द असून त्याचा अर्थ आहे – वीज, सामर्थ्य, कठोरता. वज्रासनात बसल्यावर शरीर स्थिर व ताठ राहते. हे एक बसून केले जाणारे ध्यानात्मक आसन आहे. प्राणायाम, ध्यान व जपासाठी सर्वाधिक सोयीचे आसन म्हणून वज्रासनाची गणना केली जाते.

1. जमिनीवर किंवा योगमॅटवर गुडघे दुमडून बसा.

2. दोन्ही पाय एकत्र ठेवून अंगठे मागे एकमेकांवर ठेवा.

3. नितंब पायांच्या टाचांवर ठेवून सरळ बसा.

4. दोन्ही हात गुडघ्यांवर ठेवा.

5. पाठीचा कणा सरळ व डोके उंच ठेवा.

6. डोळे मिटून श्वासावर लक्ष केंद्रित करा.

7. या आसनात सुरुवातीला ५ मिनिटे, नंतर हळूहळू १५-२० मिनिटे बसता येते.

वज्रासनाचे फायदे

१. पचन सुधारते

जेवल्यानंतर ५-१० मिनिटे वज्रासनात बसल्यास अन्न सहज पचते. गॅस, आम्लपित्त, बद्धकोष्ठता यावर फायदा होतो.

२. वजन कमी करण्यास मदत 

नियमित वज्रासन केल्याने पोटाची चरबी कमी होते, लठ्ठपणावर नियंत्रण मिळते.

३. रक्ताभिसरण सुधारते

 शरीरातील रक्तप्रवाह सुधारून हृदयावरचा ताण कमी होतो.

४. पाठदुखी व सायटिका कमी होते

कंबर, पाठीचा कणा व स्नायूंना आधार मिळतो. पाठदुखी, सायटिका असलेल्या रुग्णांना आराम मिळू शकतो.

५. मानसिक शांती

ध्यान व प्राणायामासाठी वज्रासन सर्वोत्तम मानले जाते. यामुळे एकाग्रता वाढते, तणाव कमी होतो.

६. सांधे बळकट होतात

गुडघे, घोटे, मांड्या यातील स्नायू व लिगामेंट्स मजबूत होतात.

७. प्रजनन क्षमता व मासिक पाळीचे आरोग्य

मासिक पाळीतील वेदना 

नियमित वज्रासन केल्यास महिलांमध्ये मासिक पाळीतील वेदना कमी होतात व गर्भाशय बळकट होतो.

पुरुषांमध्ये वीर्यवृद्धी साठी 

 रोज 15 ते 20 मिनिटे वज्रासनात बसल्याने पुरुषांमध्ये वीर्यवृद्धी व प्रजननक्षमतेत सुधारणा होते.

वज्रासन कुणी करू नये 

1. गुडघ्यांचे आजार – संधिवात, गुडघ्याची जखम, शस्त्रक्रियेनंतर लगेच हे आसन करू नये.

2. गंभीर पाठीचा त्रास

 गंभीर पाठदुखी असल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

3. व्हेरीकोस व्हेन्स – पायाच्या शिरांवर जास्त दबाव असल्यास दीर्घकाळ वज्रासन टाळावे.

4. अधिक वेळ न बसणे – सुरुवातीला कमी वेळ, नंतर हळूहळू वेळ वाढवावा.

5. योग्य पद्धतीने करणे आवश्यक – चुकीच्या आसनामुळे गुडघेदुखी व कंबरदुखी वाढू शकते.

वज्रासन करण्याचा सर्वोत्तम वेळ

जेवणानंतर ५-१० मिनिटे

सकाळी ध्यान, प्राणायाम व जपासाठी

संध्याकाळी मानसिक शांततेसाठी

वैज्ञानिक दृष्टिकोन

वज्रासन करताना पोट व पायांवर दाब पडतो. त्यामुळे पचनसंस्था सक्रिय राहते व गॅस तयार होण्यापासून बचाव होतो. शरीर स्थिर बसल्यामुळे मेंदूतील नर्व्ह सिस्टीम रिलॅक्स होते. आधुनिक संशोधनानुसार नियमित वज्रासनाने डायबेटीस, हायपरटेंशन व स्थूलता नियंत्रणात राहते.

वज्रासन हे साधे पण परिणामकारक आसन आहे. जेवणानंतरही करता येते म्हणून ते प्रत्येकासाठी उपयुक्त ठरते. योग्य पद्धतीने व नियमित सराव केल्यास पचन सुधारते, मानसिक शांती मिळते, पाठदुखी कमी होते आणि शरीर तंदुरुस्त राहते. मात्र गुडघ्याचे किंवा पाठीचे गंभीर आजार असलेल्या व्यक्तींनी तज्ज्ञांचा सल्ला घेऊनच वज्रासन करावे.

धन्यवाद 

🙏🏻🙏🏻🙏🏻